Καπλάνης, Ζώης

(Γραμμένο Ηπείρου 1736 – Μόσχα 1806). Εθνικός ευεργέτης. Σε μικρή ηλικία, διωγμένος από τη μητριά του, μετέβη στα Γιάννενα και εργάστηκε στην οικιακή υπηρεσία του πλούσιου έμπορου Παναγιώτη Χατζηνίκου. Εκεί βρήκε την ευκαιρία να αποκτήσει ορισμένες βασικές γραμματικές γνώσεις. Εκτιμώντας τη φιλομάθεια και την εντιμότητα του νεαρού K., ο Χατζηνίκος τον προσέλαβε αρχικά ως υπάλληλο και αργότερα ως συνέταιρο στο κατάστημά του στα Γιάννενα και ύστερα στο Βουκουρέστι. Μετά τον θάνατο του ευεργέτη του, ο Κ. μετέφερε την έδρα των επιχειρήσεών του στη Νίζνα της Ρωσίας και τελικά στη Μόσχα, όπου σύντομα αναδείχθηκε σε έναν από τους μεγαλύτερους γουνεμπόρους της εποχής του. Ο Κ. διέθεσε σχεδόν το σύνολο της τεράστιας περιουσίας του υπέρ φιλανθρωπικών και εκπαιδευτικών σκοπών: για την απελευθέρωση φυλακισμένων, για την ενίσχυση των φτωχών και των ανύπαντρων κοριτσιών του χωριού του και για τη χρηματοδότηση των σχολών του Αγίου Όρους, της Πάτμου και των Ιωαννίνων. Το 1805 χορήγησε εκατό χιλιάδες ρούβλια για την ίδρυση νέας σχολής στα Γιάννενα, η οποία προς τιμήν του ονομάστηκε Καπλάνειος. Η σχολή αυτή, εξοπλισμένη με αξιόλογη βιβλιοθήκη και εργαστήρια φυσικής και χημείας, αντιπροσώπευε στην Ήπειρο τη «νέα παιδεία» που ευαγγελιζόταν ο ελληνικός Διαφωτισμός. Με διευθυντή τον διδάσκαλο του Γένους Αθανάσιο Ψαλίδα, λειτούργησε έως την καταστροφή των Ιωαννίνων από τον Αλή πασά το 1820.